't Kan Anders 25 jaar

afbeelding voorpagina 1e nummer In februari 1978 verscheen het eerste nummer van 't Kan Anders. Hierboven is de voorpagina ervan afgedrukt. Er is weinig tekst op te vinden, maar aan duidelijkheid over waar het blad voor staat laat de pagina niets te wensen over. Uit één boom spruiten vier nagenoeg even dikke takken, dragers van de aandachtsgebieden pacifisme, emancipatie, ecologie en socialisme. Een insect linksonder symboliseert de voorkeur voor kleinschaligheid, dat wil zeggen een werk en leefwereld naar menselijke maat. De tekst over de Griekse dienstweigeraars slaat op een briefschrijfactie binnenin waarbij de Griekse regering wordt opgeroepen de toentertijd onmenselijke behandeling van dienstweigeraars stop te zetten.

Wat voorafging
Twee verenigingen, de W.E.P.S. en de ANVA vonden elkaar bij het tot stand komen van 't Kan Anders. De W.E.P.S. (= werkgroep voor ecologie, pacifisme en socialisme) werd in 1977 opgericht door mensen die binnen de Pacifistisch Socialistische Partij geen gehoor meer kregen voor de oorspronkelijke beginselen van die partij ten aanzien van het pacifisme in samenhang met een ondogmatisch socialisme. Op de oprichtingsvergadering in 1977 in het Hof van Holland te Hilversum werd tevens de verbondenheid met de zorg voor het milieu in de naam tot uiting gebracht. Tot de oprichters van W.E.P.S. behoorden o.a. Henk Branderhorst, Cor en An Hoek, Hans Wiebenga, Wim Onderstal, Dini en Wim Harms, Gjalt Zondergeld, Chris Geerse en ondergetekende.

De ANVA (= Algemene Nederlandse Vredesactie) is vlak na 1945 ontstaan, met wortels o.a. in de vooroorlogse antimilitaristische en radicaal-pacifistische humanistisch georiënteerde vredesbeweging. Vanuit die traditie is de ANVA de Nederlandse tak van de WRI (War Resisters International) geworden. De ANVA werd gedragen door twee markante figuren, Hein van Wijk, dienstweigeringsadvocaat, en Wim Jong. Zij vormden ook samen de redactie van 'Vredesactie', het orgaan van de ANVA.

't Kan Anders - de naam is bedacht door Henk Branderhorst, de eerste eindredacteur - , kwam uit als een magazine in A4-formaat. Vredesactie was er als een apart gedeelte (4 blz.) in opgenomen. De samenwerking beviel dermate goed, dat op 22 maart 1980 W.E.P.S. en ANVA besloten voortaan als één vereniging verder te gaan en wel onder de naam 't Kan Anders. Vereniging en orgaan hadden vanaf toen dezelfde naam.

Van fusie naar fusie
Fuseren werkt aanstekelijk, maar is soms ook een kwestie van noodzaak, zeker in de radicaal-pacifistische beweging, waar diverse groeperingen met elk een eigen ontstaansgeschiedenis worstelen met het spook van de vergrijzing. Dat gold in 1992 voor de vereniging 't Kan Anders, maar ook voor de actiegroep rond het blad 'Van Zwaarden naar Ploegscharen', het levenswerk van Dik Prins, daarin bijgestaan door mensen als Jan Cupery, Jan Baan, Henk Dorenstouter, Henk Stappershoef. Per definitie gold het ook voor de actiegroep '50+ tegen kerngeweld' met o.a. Ton Steinman en Ab Turfboer. Het resultaat van de fusiebesprekingen was de gezamenlijke uitgave van het blad 't Kan Anders, met daarin opgenomen het actieblad 'Van Zwaarden naar Ploegscharen'. Het actieblad werd tevens apart uitgebracht als gezamenlijke uitgave. De drie organisaties namen elk deel aan het redactiewerk. In januari 1993 is ook het Humanistisch Vredesberaad tot de redactie toegetreden. De drie eerstgenoemde organisaties groeiden ook verder naar elkaar toe en fuseerden vervolgens tot de vereniging Pais (okt.1996).

Het blad behield de naam 't Kan Anders, aanvankelijk met een binnenkatern onder de naam Pais. Het laatste fusiegebeuren in de afgelopen 25 jaar betrof de samenwerking met het Haags Vredes Platform (HVP). Het HVP trad in september 1998, in de persoon van Gerard van Alkemade tot de redactie toe, later gevolgd door Boyd Noorda en Jan Taat. In januari 2001 is het blad 't Kan Anders samengevoegd met de Haagse Vredeskoerier van het HVP, onder de naam Vredeskoerier 't Kan Anders. De productie, die tot dan gedurende 23 jaar bij Chris Geerse van Pais berustte, wordt sindsdien verzorgd door het HVP. Het administratieadres is bij Chris Geerse gebleven. De redactie is samengesteld uit mensen van HVP, Pais en HVB. Gerard van Alkemade heeft in 2001 het eindredacteurschap van ondergetekende overgenomen.

Over inhoud en vorm
Bladerend door 25 jaargangen blijkt dat 't Kan Anders al die tijd trouw is gebleven aan zijn uitgangspunten. Anno 2003 staat de wenselijkheid van beschouwing van de vier aandachtsgebieden in hun onderlinge samenhang nog recht overeind. Wel is het element vredesblad eerder versterkt dan verminderd. Gelukkig is daarbij de houding tegenover de noodzaak van geweldloze conflictoplossing niet aan scheuring onderhevig geweest.

Opvallend is het in oudere jaargangen artikelen aan te treffen over onderwerpen die nu erg actueel zijn, zoals in september 1978 een artikel over de situatie van gastarbeiders, over bewustwording en toegenomen onderdrukking, over gevaar - bij onveranderd beleid - van problemen met de 2e generatie. Actueel is ook een artikel in maart 1978 van Hans Wiebenga over: 'Groeieconomie, hoorn van overvloed?'. In 1991 was er een uitgave van het blad (toen in de vorm van een kwartaalboekje) gewijd aan o.a. 'Waarom golfoorlog?' enz., enz..

't Kan Anders is oorspronkelijk opgezet als nieuws en achtergrondmagazine van 16 blz. met een verschijningsfrequentie van acht per jaar (formaat A4). Eind 1983 is overgegaan op kwartaalnummers van 64 blz (formaat A5) om meer en dieper aandacht te kunnen schenken aan bepaalde thema's. Aldus zijn we verrijkt met een 36-tal kleine boekjes met veelal ook nu nog heel lezenswaardige inhoud. De boekjes hebben ook uitstekend dienst gedaan bij de inhoudelijke voorbereiding van congressen. Dat in 1992 is afgestapt van deze publicatievorm was niet uit onvrede, maar om financiële redenen. Aansluitend is weer teruggekeerd naar de uitgave van een magazine, maar nu van 5x per jaar en bovendien in samenwerking met anderen. In 'van fusie naar fusie'is dat al aangegeven. Wim Harms heeft toen een en ander vorm gegeven. Naast achtergrond en nieuwsblad werd het ook een meer op actie gericht orgaan, d.w.z. op het uitdragen van het gedachtengoed. Vanaf begin 2001 is de aandacht voor actievoeren nog wat vergroot, i.v.m. het samengaan met de Vredeskoerier van het Haags Vredes Platform.

De toekomst
Is een jubileum een felicitatie waard? Kerk en Vrede vond het bij haar 40-jarig bestaan in 1964 niet. Inderdaad was de vrede niet bereikt. Ook wij moeten constateren dat een leefbare en vreedzame wereld thans nog niet naderbij is gekomen. Maar toch.....Het moet anders, want anders..... Hopenlijk voorziet het blad ook in de toekomst in een behoefte voor allen die zich uit welke levensbeschouwelijke of geloofsovertuiging ook willen inzetten voor of bezighouden met die broodnodige vreedzame wereld.

Koos de Beus

hoofdmenu    inhoudsopgave    archief    over 'tKA   

Laatst gewijzigd: 29 april 2003