Vredeseducatie

Rondom Erasmus
nr. 4

hoofdmenu

inhoudsopgave

archief

het project

uw reactie

Janne Poort- van Eeden werkt bij het IFOR, ontwikkelt lesmaterialen oa voor het oplossen van conflicten en is betrokken bij het ontwikkelen van een Europese bijscholingscursus Vredesonderwijs

Ik wil hier een pleidooi houden voor een Geweldige school. Omdat ik denk dat een school die werkelijk geweldloos is, een geweldigbijdrage levert aan een Cultuur van Vrede en Geweldloosheid voor de Kinderen van de Wereld.

Respect

De kern van de geweldloze school. Dat is een school waar macht gedeeld wordt; waar Respect voor de kinderen, hun eigenheid en hun eigenaardigheden centraal staat. En waar dat niet alleen in de schoolstatuten staat, maar waar het ook in de praktische maatregelen tot uitdrukking komt.

Voorbeeld

Zoals op de school in Montfoort, waar ze zeggen dat ze eigenlijk niet aan Vredesopvoeding doen. Wel vinden ze naast het leren lezen en schrijven ook het begeleiden van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen een belangrijke taak van de school.

Daar maken de kinderen aan het begin van het jaar in hun groep een aantal afspraken over ruzie maken en pesten. De neerslag van die gesprekken komt in een grote gouden lijst in de hal van de school te hangen. Ieder jaar zijn de regels dus nieuw, maar over het algemeen lijken ze erg op elkaar:
Je mag wel boos worden, maar we doen elkaar geen pijn.
Niet iets kapot maken dat een ander heeft gemaakt.
Probeer iets aardigs over iemand te zeggen.
Niet aan de ander zitten als de ander dat niet wil.
Elkaar niet uitlachen.
We kiezen nooit zomaar partij voor iemand.
Zeg duidelijk tegen elkaar wat je wilt of niet wilt.
Nooit iets bij een ander doen wat je zelf ook niet leuk zou vinden.
Als je toch gepest wordt.... zeg het dan tegen je ouders of de leerkracht.
Blijf er niet mee rondlopen.

Omdat de kinderen de regels zelf hebben gemaakt, kunnen ze elkaar er op aanspreken en begrijpen ze het ook als de leerkrachten hen hierin tot de orde roepen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor het nakomen van de regels. (Overigens, de directeur van die school is geen manager uit het bedrijfsleven.)

Is opvoeding in zichzelf al Vredesopvoeding?

Ik heb onlangs een aantal conferenties bijgewoond over aspecten van opvoeding. Bij de ene stond Opvoeding tot Tolerantie centraal. Bij een andere ging het om Opvoeding tot Mensenrechten, en bij weer een andere om Vredeseducatie. Mensenrechteneducatie, Milieu-educatie, Anti-racisme-educatie, de basis blijft: help het kind zich te ontwikkelen tot een goed mens, een sociaal medemens en een zorgzaam wereldburger.
Ook was er altijd weer dezelfde vraag: moet die educatie in alle vakken tot uitdrukking komen, of moeten er speciale lessen gegeven worden over Mensenrechten, Oorlog en Vrede enzovoort?

Impliciet

Dat opvoeden gebeurt voor op de eerste en belangrijkste plaats impliciet:
Hoe respectvol is de houding van de leerkrachten ten opzichte van de leerlingen?
Hoe is de verhouding tussen rechten en plichten voor de leerlingen?
Hoe worden conflicten aangepakt? Niet alleen beseffen dat het geweldloos zou moeten, maar ook het voorbeeld geven en de instrumenten daarvoor aanreiken.
Waar wordt op gelet bij de keuze van de methodes voor Aardrijkskunde en Geschiedenis? Wordt er bijvoorbeeld gekeken naar de manier waarop in de methode verschillen in de wereld worden behandeld; rijke en arme landen, hoeveel aandacht is er voor culturele verschillen en gaat het niet alleen over landveroveren?
Is er ruimte voor creativiteit van leerkrachten en van leerlingen?

Expliciet

Daarnaast zijn er nog talloze mogelijkheden om expliciet aan Vredeseducatie te doen.
Bijvoorbeeld:

• Bezoek eens met de bovenbouw basisonderwijs of de onderbouw voortgezet onderwijs de interactieve expositie in Fort de Bilt over oorlog en vrede, vooroordelen en zondebokken.
• Voor het basisonderwijs is er de methode Kinderen en omgaan met conflicten; voor 5 tot 12-jarigen. Kwint'essens
• Voor het voortgezet onderwijs is er het programma Peer mediation: jongeren leren zelf hun conflicten op te lossen d.m.v. een trainingsprogramma voor docenten en leerlingen.
• Je kunt de Stichting Formaat op school uitnodigen; ze hebben prachtige theater-voorstellingen die morele dilemma's behandelen, agressie in de sport, pesten en dergelijke.
• Er zijn talloze spelen die samenwerking bevorderen in plaats van competitie.
• De Werkgroep TV-geweld heeft interessante aanbevelingen over geweld op televisie.
• Eduniek te Maartensdijk helpt leraren bij het ontwikkelen van een Vreedzame school.
• Via het APC, het Algemeen Pedagogisch Centrum loopt er het project De Veilige School.
• Bij het Nederlands Expertisecentrum Alternatieven voor Geweld (NEAG@kerkenvrede.nl) zijn adviezen te vragen en veel mogelijkheden voor bijscholing en training te krijgen.

In Heemstede heeft de afdeling onderwijs van de gemeente geld beschikbaar gesteld aan alle scholen om iets aan vredeseducatie te doen.

Ik doe een beroep op de gemeente Rotterdam om de Cultuur voor Vrede en Geweldloosheid actief te bevorderen door scholen en leraren te stimuleren en geld ter beschikking te stellen om een programma voor vredeseducatie uit te kunnen voeren, zodat de leerlingen zich hun school zullen blijven herinneren als een geweldige school!