een liefdesverhaal?
Op het eerste gezicht lijkt Black Box op een liefdesdrama. Ilana Sommo is de ex-vrouw van Alexander Gid'on, oud-militair, door zijn oorlogsverleden verzoeningsgezind geworden en nu een beroemd wetenschapper. Ilana hertrouwt met de streng orthodoxe Jood, Michel Sommo. Deze weet tegen de zin van de zaakwaarnemer van Alex in, veel geld los te krijgen van Gid'on, dit z.g. voor de opvoeding van Boaz, de vrijheidlievende zoon van Ilana en Gid'on. Michel besteedt het echter aan de Groot-Israëlgedachte. Het gehele stuk zit vol heftige, soms zelfs gewelddadige conflicten. Ilona zegt terecht dat zij vergeefs de black box van hun leven analyseerden, maar alleen "giftige pijlen op elkaar afgestuurd hadden".
Als Ilona bij Alex, die kankeruitzaaiingen heeft, is ingetrokken om deze te verzorgen, wil Michel scheiden. Ilana, die zich tussen twee vuren bevindt, smeekt om begrip en stelt verzoening voor. Zij doet dat in een prachtig beeld: "Met z'n drieëen liggen we in een breed bed, dat Boaz getimmerd heeft en als Alex kreunt dan kunnen wij, jij en ik, hem omarmen totdat hij het warm krijgt tussen ons in. (...). Want daar heb je altijd naar gehunkerd: verenigd te zijn met hem en mij. Eén zijn met z'n drieën."
U begrijpt het symbool van de Black Box in Israël. De vraag blijft: Is vrede mogelijk of
slechts een illusie?
de speelstijl
Zo'n bijzonder stuk komt tot zijn recht in een bijzondere speelstijl. De regisseur, Paul Binnerts, hanteert een z.g. epische speelstijl. Dat wil zeggen, de acteurs vereenzelvigen zich niet met de toneelpersonages maar vertellen aan het publiek wat dezen voelen en beleven. Daarom blijven de acteurs op het podium. Dat is hier in het bijzonder belangrijk, omdat verleden, recent verleden en heden elkaar afwisselen en de spelers, zichtbaar voor het publiek, kunnen inspringen.
Het zaallicht gaat niet helemaal uit en mede door de verrassende, muzikale interrupties dromen de toeschouwers niet weg in een toneelillusie, maar blijven nadenken over alles wat zij horen en zien. Dus ook over de functie van al die stoelen! En over de drie elkaar overlappende gordijnen die ruimte scheppen en als het ware "meespelen".
De toeschouwers gaan door dit alles kritisch kijken.
de Black-Box, vol liefde, geweld en vrede
Zonder dat u de voorstelling gezien hebt weet u al: Black Box is meer dan een alledaags liefdesdrama. Deze conclusie wordt nog versterkt als u, voordat de voorstelling begint, weet dat de literaire werken van Omas Oz romans, essays en artikelen, vele kenmerken van politiek engagement vertonen en dat hij sympathiseert met de Vrede Nu-beweging Maar Amos Oz moet ook gezegd hebben dat hij desnoods zelf de knop van de atoombom indrukt om vernietiging van Israël te voorkomen.
Over vragen gesproken?
Tot lange tijd na de voorstelling zullen vragen, die dit "liefdesdrama" bij u oproept u en mij bezig houden: over de rol van de vrede-zoekenden en de orthodoxen, over de slachtoffers, over nieuwe wegen tot vrede enz.
De vrouw is mijns inziens het symbool voor begrip, bemiddeling en verzoening tussen Joden en Palestijnen, die elkaar persoonlijk, religieus en politiek gewelddadig bestrijden.
Alle theatermakers van Black Box hebben het engagement van de auteur in hun fantastische
voorstelling schitterend uitgebeeld.
*Black Box (ontleend aan de luchtvaart) is de "zwarte doos" die op kritieke momenten
gesprekken registreert.
Black Box met o.a. Gijs Scholten van Aschat, Nelleke Zitman, Sabri Saad el Hamus, Reinier Bulder, Waldemar Godonski werd t/m dec. '99 in vele plaatsen opgevoerd. Een reprise in 2000 is waarschijnlijk.
Naar: Inhoudsopgave archief of Inhoudsopgave 't Kan Anders
Last Updated 9 april 2000