Barsten in NAVO-doofpot

't Kan Anders
2001 nr. 1

hoofdmenu

inhoudsopgave

archief

over 'tKA

uw reactie

Lezers van vredesbladen zoals 't Kan Anders en de Haagse Vredeskoerier zijn al jaren op de hoogte van het gevaar van verarmd uranium ('depleted uranium, DU'). Recente leukemiegevallen van militairen die in Kosovo gelegerd waren, veroorzaken internationaal onrust. Er wordt terecht gevraagd naar medisch onderzoek voor de soldaten. Maar hoe gaat het met de bevolking van de landen die door de NAVO-troepen 'geholpen' zijn?

Sinds de Golfoorlog dringen belangengroepen aan op onderzoek naar de gevolgen van verarmd uraniummunitie voor militairen. Het enige antwoord van de NAVO is: er is geen verband aangetoond tussen de ziektegevallen en het DU. Dat is logisch: als je geen onderzoek doet, vind je ook geen verband. Logisch zou ook zijn om internationaal onderzoek te verrichten in Irak, waar 10 jaar geleden grote hoeveelheden DU zijn gedumpt. Maar die actie werd met VN-mandaat uitgevoerd, Irak is een geïsoleerde boevenstaat, dus: Zand erover. Wel druppelen bij voortduring de meest verschrikkelijke berichten binnen van journalisten die het land bezoeken. Een recent voorbeeld is Robert Fisk, die in het Engelse dagblad 'The Independent' van 8 januari verslag deed van zijn bezoek aan Basra in Irak. Hij constateerde een groot aantal kankergevallen en misvormde baby's. Kinderen hadden inwendige bloedingen. Veteranen leden aan hetzelfde 'Gulf War syndrome' als vele Amerikaanse militairen. De NAVO en de regeringen van de VS en Engeland doen dit soort berichten af als anekdotisch. Fisk geeft voorbeelden van onderzoek dat door de Engelse regering is tegengehouden. En zolang je geen epidemiologisch onderzoek verricht, kan je ook volhouden dat er geen verband is aangetoond tussen DU en ziekten.

In Kosovo ligt de situatie anders omdat de NAVO tijdens de acties de VN heeft gepasseerd. Bovendien is het in Europa en zijn er militairen onder VN-vlag gelegerd. Onmiddellijk na de bombardementen ging een team van UNEP (VN Milieuorganisatie) op onderzoek uit. In hun eind-rapport 'The Kosovo conflict – Consequences for the Environment & Human Settlements' (1999) constateerden ze dat door gebrek aan informatie van de NAVO geen onderzoek naar DU kon worden uitgevoerd. Aanbevolen werd zo snel mogelijk het DU op te ruimen en verdachte locaties af te zetten. Bovendien wordt aanbevolen de Wereld Gezondheids Organisatie een onderzoek te laten uitvoeren naar de middellange en lange termijn gezondheidsgevolgen van DU. Het volgende rapport 'The potential effects on human health and the environment arising from possible use of depleted uranium during the 1999 Kosovo conflict. 'A preliminary assessment' (oktober 1999) bevestigt op basis van literatuuronderzoek de voorgaande conclusies.

Na lang aandringen komt de NAVO in september 2000 met een gedetailleerde lijst van 112 locaties waar DU is gebruikt. Sommige daarvan liggen in Servië en Montenegro. In november 2000 bezoekt de UNEP 11 locaties. Op 3 locaties wordt niets gevonden, maar op de andere locaties is een enigszins verhoogde straling gemeten en worden onderdelen van DU-munitie gevonden. Die liggen na anderhalf jaar nog voor het oprapen. De resultaten van het onderzoek komen volgens UNEP in maart 2001 ter beschikking. Wellicht is het goed op te merken dat het hier alleen om een milieukundig onderzoek gaat (metingen van DU-concentraties in de grond, grondwater, planten en dieren). Van gezondheidsonderzoek ter plekke is nog geen sprake.

Het voorgaande heeft nauwelijks aandacht in de pers gekregen. Cynisch genoeg was pas de verdachte dood van een aantal NAVO-soldaten aanleiding om brede aandacht voor het DU-probleem te krijgen.

Jan Taat

De vredessite www.ddh.nl/vrede bevat verwijzingen naar genoemde documenten.