Asiel voor dienstweigeraars

't Kan Anders
2002 nr. 4

hoofdmenu

inhoudsopgave

archief

over 'tKA

uw reactie

In Nederland hebben we sinds 1996 gelukkig geen last meer van de dienstplicht. Buiten ons land zijn er nog pakweg zo'n honderd landen waar jongens en soms meisjes gedwongen worden om te leren op commando andere mensen neer te schieten.

Veel van die landen hebben niets geregeld voor dienstweigeraars. Weigeraars worden daar gewoon in dienst gedwongen en anders lopen ze risico in de gevangenis te belanden.

Gemangeld
In het ergste geval wordt een weigeraar na het uitzitten van de gevangenisstraf doodleuk weer opgeroepen voor militaire dienst en begint het circus opnieuw. Vandaar dat sommige dienstweigeraars geen andere uitweg zien dan het land te ontvluchten om aan dit soort praktijken te ontsnappen. Als er in die landen ook nog een gewapend conflict speelt, worden dienstweigeraars vaak gemangeld tussen de gewapende partijen en is vluchten vaak de enige uitweg. Maar in plaats van deze vredelievende mensen een warm welkom te bieden, worden gevluchte dienstweigeraars in Nederland (en andere Europese landen) ontvangen met onbegrip en dreigt uitzetting.

Mensenrecht
Dienstweigeren op grond van gewetensbezwaren alleen is geen reden om iemand een vluchtelingenstatus te geven. Volgens internationale normen kan een dienstweigeraar in bepaalde gevallen wel in aanmerking komen, bijvoorbeeld als geweigerd wordt mee te vechten in een internationaal veroordeeld conflict, of als de weigeraar een vervolging of straf boven het hoofd hangt die buitenproportioneel hoog of discriminerend is. De conclusie is dat het feit dat in het land van herkomst geen recht op gewetensbezwaren tegen militaire dienst bestaat, absoluut geen reden is voor een ander land om een weigeraar asiel te verlenen. Dat is bijzonder vreemd, want internationaal is het recht op dienstweigeren aanvaard als een mensenrecht.

Wanneer Nederland dus vluchtelingen uitzet die uit een land komen dat geen wettelijk recht op dienstweigeren erkent, wordt met twee maten gemeten. Immers, Nederland kent al sinds 1923 een wettelijke procedure om te bepalen of een (Nederlandse) dienstweigeraar recht heeft op vrijstelling op grond van gewetensbezwaren. Maar van een asielzoekende dienstweigeraar worden de gewetensbezwaren helemaal niet getoetst, sterker nog, het doet er voor de Nederlandse staat niet toe of de dienstweigeraar volgens de Nederlandse wetgeving 'erkend' zou worden als gewetensbezwaarde, of niet. Nederland is dus niet geïnteresseerd in de redenen van dienstweigering.

Mooi signaal
Het zal duidelijk zijn dat Nederland bang is dat men asiel zou moeten verlenen aan al die Afrikanen, Turken, Russen enzovoort die niet willen vechten. Desalniettemin zou het een goede zaak zijn om asielzoekers die voor het leger gevlucht zijn, aan de Nederlandse dienstweigerprocedure te onderwerpen. Op zijn minst kan Nederland hiermee er blijk van geven dat het 't internationaal recht op gewetensbezwaren tegen militaire dienst respecteert. Het zou bovendien een mooi signaal zijn naar de autoriteiten van het land van herkomst: als jullie je burgers geen recht op dienstweigeren geven, doen wij het wel.

Bart Horeman
Bart is lid van Pais en bestuurslid van War Resisters International