Diepgeworteld rechtvaardigheidsgevoel?

't Kan Anders
2002 nr. 6

hoofdmenu

inhoudsopgave

archief

over 'tKA

uw reactie

Ik had deze column ook de titel 'Doel en Middelen' kunnen meegeven. Ik wil er in aantonen, dat helaas ook linkse mensen het aspect van de 'middelen' ver­onachtzamen, met alle gevolgen van dien. Op het moment dat ik dit schrijf, is het voorpagina­nieuws, dat de Amerikanen medio jaren tachtig hun huidige vijand Irak niet alleen actief steunden in de oorlog van die staat met Iran, maar zelfs ook Iraks gebruik van chemische wapens gedoogden, bijvoorbeeld tegen de Koerden in eigen land. 'Het gebruik ervan tegen militaire doelen werd als onvermijdelijk gezien, ook al veroordeelden we het publiekelijk', zo erkende een oudmilitair in de The New York Times van 188. Irak moest overeind blijven.

Een analoog dubbelspel dat zich zou wreken, was het stiekem bewapenen van Kroaten en Moslims in Bosnië door de VS en later van het UCK, het 'bevrij­dingsleger' in Kosovo. Alles tegen een VNwapenembargo in. Vreemd dat ook linkse politici dat opportunisme te weinig doorzien. Zelfs Marijke Vos, een der meest integere politici van GroenLinks en nu vaak op het tvscherm als voorzitster van de bouwfraude­enqute. Ze zegt in een interview in De Groene Amsterdammer van 17 augustus: 'Waar ik heel principieel in ben, is geweld­loosheid. Ik geloof niet dat het doel de middelen heiligt. Ik geloof niet in een wereld van geweld.' Na de vraag van de journalist, hoe zulks te rijmen valt met haar steun aan de NAVO­bombarde­menten op Servië, zwakt ze haar standpunt meteen af en spreekt ze over geweld­gebruik 'alleen in uiterste situaties' of 'als andere
actiemiddelen zijn uitgeput' en
'om erger te voorkomen'. Ze kan haar fractie moeilijk afvallen. Maar haar argumenten overtuigen niet. Die worden ook door rechts gehanteerd ter rechtvaardiging van geweldgebruik. Zie boven. En dat terwijl het meestal zeer de vraag is of wel alle andere middelen zijn geprobeerd. Geweld van derden brengt vaak escalatie of leidt tot omgekeerde onderdrukking...

Om erger te voorkomen? Je kunt net zo goed betogen, bijvoorbeeld ook inzake Tsetsjenië of Israël, dat het middel erger is dan de kwaal. Voor geweld kiezen is in elk geval een grote gok. Links blijkt in deze nogal eens uit te glijden. En wel vanwege het goede doel. Het sterk 'focussen' daarop geeft tevens aan hoe weinig lering is getrokken uit 70 jaar 'reëel bestaand socialisme' in OostEuropa. Van verdachte Volkert van der G. zei een naaste: 'Volkert heeft een diepgeworteld rechtvaardigheids­gevoel.' Soms heeft een dader zoals in 'Het proces' van Kafka zelf het gevoel geen dader maar eigenlijk slachtoffer te zijn. De progressieve NRCcolumnist Bas Heijne: 'Het is die typisch linkse hysterische zelfvergroting, die in de jaren zeventig en tachtig tot terrorisme [zoals die van de RAF; red.] heeft geleid.'

Marijke Vos sloeg met andere woorden de spijker op de kop, toen ze, voordat de moeilijke vraag over haar Kosovobeleid kwam, stelde: 'Het doel heiligt de middelen niet.' Nu links de wonden aan het likken is na 15 mei, lijkt het zaak dat zij daarin ook de bezinning over 'middelen' als geweldloosheid en democratie betrekt.

Hans Feddema