Spanningsgebieden bestaan niet ...

Nederlandse wapenexport

Er is vrijwel geen regio waar geen Nederlandse wapens heen gaan, zo stelde VVDkamerlid Van den Doel enige jaren geleden. Dat is opmerkelijk aangezien Nederland wapenexporten toetst aan een zogenoemd spanningsgebieden-criterium. Wat houdt dit criterium dan eigenlijk in, vroeg Van den Doel zich af; blijkbaar bestaan er geen spanningsgebieden als bijna overal Nederlandse wapens heen gaan. Ook andere Kamerleden zitten met deze vraag en maanden de regering tevergeefs om opheldering.

De exportpraktijk biedt echter al voldoende opheldering: de toepassing van het spanningsgebieden-criterium komt er kortweg op neer dat er geen wapens geleverd mogen worden aan vijanden. Zelfs landen in oorlog mogen Nederlandse wapens ontvangen.
Onlangs stelde Jaap de Hoop Scheffer dat hij een restrictief beleid voorstaat met betrekking tot wapenleveranties naar het Midden Oosten. Dit inclusief SaoediArabië. Hij deed zijn opmerking naar aanleiding van de tijdens een vorige regering goedgekeurde leverantie van zes militaire patrouilleschepen aan Riyad. Zelf zou hij waarschijnlijk een andere afweging hebben gemaakt dan zijn voorgangers, zo zei de minister. Nu kijken of hij woord houdt, voor het geval hij ook in de volgende regering weer minister van Buitenlandse Zaken is.

Wapens vervoeren: 'spin off'
Militaire produktie leidt veel minder dan pakweg 20 jaar geleden tot 'spin off', produkten of diensten voor de civiele maatschappij. Toch is de militaire spin-off zeker niet verdwenen. Een voorbeeld ervan is de steun die de commerciële vrachtvaart in de Verenigde Staten krijgt. De overheid van de VS subsidieert een fors deel van de NoordAmerikaanse handelsvloot; om die reden heeft ook een aantal niet-Amerikaanse reders een filiaal in de VS.

Die steun voor de VS-handelsvloot heeft militaire motieven.
Goederen die met exportkredieten van Washington het land uit gaan mogen alleen gebruik maken van schepen die varen onder de vlag van de Verenigde Staten. Deze regel bevordert de capaciteit van de handelsvloot, hetgeen de bedoeling is. Zo verzekeren de VS zich van voldoende schepen met de 'Stars and Stripes', om in tijden van oorlog in te kunnen zetten voor militair vervoer. De principes van de vrije markt moeten wijken voor het in stand houden van een reserve-oorlogstransportvloot. Een vloot die de afgelopen maanden is ingezet voor het vervoer van wapens naar het oorlogsgebied rond Irak.

Wapens vervoeren: creëer je eigen markt
Het kan altijd gekker dan in de meest absurde komedie. Van Uden is een Nederlandse reder. Een van de schepen van Van Uden, de M/S Waalhaven, werd in 1992 aan de ketting gelegd in de Middellandse Zee. Aan boord staan kratten met onderdelen voor Scudraketten, met als bestemming Syrië. Tien jaar later vervoert Van Uden (nu met M/S Beatrixhaven) weer wapens. Dit keer gaan Britse wapens vanuit het NoordDuitse Emden naar het oorlogsgebied in het MiddenOosten om - zoals de propaganda ons wil doen geloven - ingezet te worden ter bestrijding van massavernietingswapens. De wijze les: creëer je eigen markt, dan floreert je bedrijf.

Martin Broek

hoofdmenu    inhoudsopgave    archief    over 'tKA   

Laatst gewijzigd: 24 maart 2003